خاطرات و آثار خسارات ناشی از برخی مخاطرات طبیعی مانند زلزله، سیل و توفان همانند خاطرات جنگ‌های مصیبت بار و خونین در تاریخ بشر جاودان مانده‌اند.
کشور پهناور ما نیز از وقوع این حوادث مستثنی نبوده و پیوسته در معرض خطرات و حوادث طبیعی گوناگون قرار داشته و متحمل زیان‌ها و خسارات هنگفت شده است.
از این‌رو اقدامات پیشگیری و حذف یا کاهش اثرات، به‌کارگیری و ارتقای امکانات و تجهیزات موجود جهت آمادگی و مقابله با حوادث، پیش‌بینی و تامین نیازهای اساسی و اضطراری آسیب دیدگان در هنگام رخدادهای طبیعی و ارائه خدمات جست‌وجو، نجات و امدادرسانی فوری و از قبل سازمان یافته به آنها و افزون بر آن حفظ سلامت، ایمنی و بازگرداندن شرایط به حالت عادی ضرورتی انکارناپذیر است که باید در برنامه کار سازمان‌های متولی قرار گیرد.
تردیدی نیست که هر کشوری می‌بایست با استفاده از دانش، عقل و خرد و ابتکارات مدیریت جمعی نخبگان و متخصصان خود در کنار تجارب حاصله در دیگر جوامع به حذف یا کاهش اثرات و مقابله با حوادث بپردازد.
امروزه حوزه عملکردی علم مدیریت بحران به طیف گسترده‌ای از علوم و تخصص‌ها ارتباط می‌یابد که علوم جوّی، زمین‌شناسی، مهندسی سازه و زلزله، جست‌وجو، نجات و امداد، پزشکی و روان‌شناسی، ارتباطات، امور حقوقی و قضائی، شهرسازی و مدیریت تنها بخش‌هایی از آن را تشکیل می‌دهند.
از این‌رو تحقیق و پژوهش در این حوزه بسیار متنوع خواهد بود و زمینه فعالیت در آن با توجه به نیاز روزافزون کشور محسوس و کاستی‌ها آشکار است.
در کتابی که اخیراً با عنوان مدیریت بحران از سوی سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران منتشر شده است و در نوع خود حرکتی بدیع به شمار می‌آید این مقولات مورد بررسی قرار گرفته است.
یکی از مهم‌ترین بخش‌های مدیریت بحران، فعالیت‌های مربوط به کاهش اثرات بحران است که در کشورهای مختلف جهان متناسب با میزان توسعه‌یافتگی اقتصادی، فرهنگی، علمی و فنی مورد توجه قرار گرفته است.
آشنایی با اقدامات کاهش بحران در کشورهای مختلف به‌ویژه کشورهای دارای توفیق نسبی در این زمینه برای دست‌اندرکاران مدیریت بحران کشور واجد اهمیت زیادی است و در کتاب مدیریت بحران، جنبه‌های مختلف نهادی و سیاسی، برنامه‌های شناسایی مخاطرات، مدیریت دانش، اقدامات و ابزارهای کاهش مخاطرات و برنامه‌ریزی آمادگی و مقابله در کشورهای ژاپن و کانادا به‌عنوان نمونه‌هایی از کشورهای توسعه‌یافته و کشور پاکستان به‌عنوان نمونه کشورهای در حال توسعه ارائه شده است.
سازماندهی و تجهیز گروه‌های داوطلب مردمی در محله‌ها و نقش آنها در مدیریت بحران و نیز اهداف، راهکارها و اقدامات گروه‌های مدیریت بحران اماکن محلی از راهکارهای پیش روست که براساس تحقیقات انجام شده ضرورت آن آشکار شده است.
با توجه به نقش عمده فعالیت‌های شهرسازی در ایجاد و گسترش یا کاهش احتمال وقوع بحران، در این مجموعه به ضوابط و مقررات شهرسازی از دیدگاه مدیریت بحران شامل شبکه حمل‌ونقل اضطراری، ایستگاه‌های آتش‌نشانی، پایگاه‌های اورژانس و هلال‌احمر، مراکز امداد و فوریت‌های پزشکی و تامین آب و آذوقه اضطراری پرداخته شده است.
در حال حاضر زمینه‌های مناسب پژوهش و تحقیق در این حوزه با تکیه بر مراکز علمی و پژوهشی موجود و وجود جوانان تحصیل کرده فراهم است و انتظار می‌رود دانش جوان مدیریت بحران در کشور هر روز با تحرکی جدید گامی به پیش بردارد.
*رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران
